Kunstschatten

Voor mijn romans lees ik veel geschiedenis, meestal via het internet. Natuurlijk zou ik liever in persoon naar intrigerende plaatsen gaan en eigen onderzoek doen. Paaseiland, Groenland, een klooster in Nepal, maar ja, voorlopig laten de 'pegel' dat nog niet toe.

Toch een enkele keer kom ik zelf iets tegen, waarvan ik helemaal warm word van binnen. In gedachten zie ik dan al weer de mooiste beschrijvingen voor een nieuwe roman.

Ik was kort geleden op een 'werkbezoek' in de Tweede kamer en kreeg van een persoonlijk assistent van een kamerlid een 'VIP'-rondleiding door het hele gebouw. Eigenlijk zijn het meerdere gebouwen die op een ingenieuze aan elkaar zijn gebouwd en het geheel tot een bijzondere architectuur maken. Modern en oud worden hier samengesmolten. De oude Tweede Kamer met de bekende groene bankjes -bleek eerst voor honderd kamerleden te zijn geweest-, het trappenhuis met portretten van al onze vorsten en zelfs de echte troon van Koning Willem I, ten tijde dat de koning zelf de vergaderingen van de Tweede kamer nog bijwoonde, mocht ik bewonderen. (Deze heb ik stiekem ook even aangeraakt!) Ik stond hier echt op dé plek waar De Nederlanden zijn gevormd. Maar er was één ruimte waar ik 'uit mijn dak' ging. Ik mocht een afgesloten ruimte binnentreden waarachter alle stukken waren opgeslagen met de verslagen van alle vergaderingen, die ooit hebben plaatsgevonden sinds de oprichting van 'het Koninckrijk Der Nederlanden'.

Het leek of ik in de Wereld van Harry Potter terecht kwam: een ruimte van onder tot boven gevuld met boeken. Een IJzeren draaitrap naar verschillende verdiepingen, eveneens bomvol gepakt met boeken. Slechts één plank was leeg. Alle verslagen van 1940-1945 waren door onze toenmalige vijand weggehaald. Men wilde deze geschiedenis 'wissen'. Zouden ze nog ergens te vinden zijn? Ik kon het niet nalaten heel diep in te ademen en ik snoof de geur van tweehonderd jaar oude boeken. Bij het aanraken van zo'n boek gaat er werkelijk een gevoel door je heen alsof je door de geschiedenis heenkijkt. Ik werd overmand met emotie. Wat een eer om hier in het heiligdom van de Nederlandse Staat te mogen staan. Ik zou hier dagen kunnen rondbrengen en alles willen lezen wat hier staat...

Voor wie dit volkomen waanzin lijkt, moet eens denken aan het aanraken van de papyrus-rollen van Egypte, het lezen van de originele werken van Homerus of Da Vinci, het zien van de meesterwerken van Michelangelo, het zitten op een stenen bankje in het Epidauros, waar 2000 jaar geleden de oude Grieken hun toneelkunsten vertoonden of staan tussen de zuilen van het machtige Akropolis, dat helaas door de vele aanwezige toeristen een minder sterke emotionele belevenis is. Stonehenge heeft wat dat betreft, ondanks alle toerisme, de mystieke sfeer beter behouden. Het is stuk voor stuk geschiedenis dat alle eeuwen heeft overleeft. Het gevoel dat je hebt wanneer je de pennenstreken van Da Vinci aanraakt, dat je de gedachten van deze buitengewoon charismatische persoonlijkheid bijna kunt voelen, alsof hij nog ter plaatse is en tegen je praat. Heel even lijkt de wereld om je heen niet meer te bestaan en lijk je door de tijd te hebben gereisd.

Als jongeman had ik dat nooit zo begrepen. Een schilderij vond ik over het algemeen lelijk. Een foto was zoveel mooier! Maar als je niet náár een schilderij kijkt maar IN het schilderij kijkt, zie je ineens de man (Ik ken geen enkele vrouwelijke schilder uit de middeleeuwen) die op dat moment met zijn penseel de lijnen over het doek trekt. Je kijkt door zijn ogen naar een landschap. Het schilderij begint dan ineens te leven. De pennenstreken verdwijnen en het 'echt' landschap begin vorm aan te nemen. Afhankelijk van het jaargetijden voel je de koude of de warmte, die op het doek is vastgelegd.

Ineens zie ik iedere vorm van kunst, van schilderij tot beeldhouwwerk, als een poort door de tijd. Als ik mij maar genoeg zou concentreren zou ik daadwerkelijk door de tijd kunnen reizen en ineens in een andermans lichaam de tijd waarnemen, zoals deze persoon het in dat moment voor het nageslacht had vastlegde.

Het vastleggen van geschiedenis gebeurd tegenwoordig op een 'stickie'. Duizenden foto's op een harde schijf en vele boeken zijn digitaal. Ik vraag mij daarbij overigens af hoelang zo'n digitale opslag daadwerkelijk bewaard kan worden. Over enkele eeuwen is er echt geen apparaat meer dat deze data kan aflezen of is de opslagmedia al verwoest. Stenen beelden of schilderijen blijven veel beter bewaard. (Lees Steenrijk!)

Digitale geschiedenis geeft minder gevoel en verbintenis met het verleden dan een kunstwerk of fysiek boek uit die tijd. Wellicht omdat in elk kunstwerk of boek de emotie van de maker zit. Alsof een klein stukje van de ziel van de kunstenaar in zijn kunstwerk is gelegd.

Misschien is het een idee om de smartphone eens aan de kant te leggen en zelf de penseel of beitel te pakken. Je kunt dan voelen dat zo'n kunstwerk veel meer voldoening geeft dan een vastgelegde digitale opname. Hetzelfde gevoel waarmeede kunstenaar al eeuwen geleden met hart en ziel een stukje geschiedenis vastlegde.

                                                                                                            Auteur Tiberius Black